Armia Krajowa w Bożejewie

Działalność konspiracyjna w okresie październik 1939 r.- czerwiec 1941 r.

Podczas okupacji sowieckiej w gminie Wizna zaczęła powstawać komórka konspiracyjna której twórcą byli oficerowie, nauczyciele i działacze społeczni. Z własnej woli i potrzeby serca podjęli oni wysiłek stworzenia podziemnej organizacji do waliki z okupantem.

Organizacją podziemia w Bożejewie zajął się st. Sierż. Jan Jagielski pseudonim „Zorza” przybyły do wsi jesienią 1939 r. Jako pierwsi przysięgę przed nim złożyli kpr. Rez. Stanisław Szczęśniak pseudonim „Polarny” z Bożejewa oraz kpr. Wincenty Pruszko z Janczewa. Otrzymali zadanie utworzenia kilkuosobowych sekcji.

W pierwszym okresie na terenach obu okupacji (Niemieckiej i Sowieckiej) pracą nad scalaniem komórek konspiracyjnych zajmowała się Komenda Główna Służby Zwycięstwu Polski. Z chwilą przekształcenia SZP w Związek Walki Zbrojnej w przyjętym statusie dokładnie określono strukturę organizacyjną związku. Kraj został podzielony na Obszary i Okręgi zaś Okręgi dzieliły się na Inspektoraty, Obwody, Rejony i Placówki.

Placówka nr 6 Wizna obejmowała obszar dawnej gminy Bożejewo oraz wsie położone w widłach Biebrzy i Narwi (łącznie 34 wioski). W placówce działało 5 plutonów zaś w każdym z plutonów działało po kilka drużyn. Drużyna Bożejewo należała do 3 plutonu.

Graf okręgu Wizna

W skład plutonu 3 wchodziły drużyny:

  • w Bożejewie (Bożejewo Stare, Bożejewo Nowe i Taraskowo)
  • w Janczewie
  • w Kramkowie

Plutonem dowodził jego organizator sierż. Zaw. Jan Jagielski ps. „Zorza” zamieszkały w Bożejewie. Jego zastępcą był kpr./plut. Stanisław Szczęśniak ps. „Polarny” równiż mieszkający w Bożejewie.

Drużynami dowodzili:

  • w Bożejewie - kpr. Stanisław Kraiński ps. „Polak” i jego zastępca kpr. Stanisław Kalinowski
  • w Janczewie – kpr. Wincenty Pruszko i jego zastępca kpr. Antoni Mieczkowski ps. „Guzik”
  • w Kramkowie – nie udało się ustalić kto dowodził ale wiadomo, że duży wpływ na organizację podziemnego życia miał Wojciech Zawadzki ps. „Zagroda"
Jan Jagielski Polak i Kon Stanisław Krainski

Sierż. Jan Jagielski "Zorza",

Dowódca plutonu 3

Żołnierze podziemnego wojska z Bożejewa

od lewej: Stanisław Kraiński „Polak”, Adam Białobrzewski „Koń” 1944r.

 Kpr. Stanisław Kraiński „Polak”

dowódca drużyny w Bożejewie

Wykaz żołnierzy AK plutonu 3

L.p. Stopień Imie i Nazwisko Pseudonim Rok urodzenia Rok przysięgi Funkcja Miejscowość
1 St. Sierż. Jan Jagielski Zorza 1896 1939 d-ca plut. Bożejewo
2 Plut. Stanisław Szcześniak  Polarny 1910 1939 z-ca d-cy plut. Bożejewo
3 Kpr. Stanisław Kraiński Polak 1913 1940 d-ca druż. Bożejewo
4 Kpr. Stanisław Kalinowski       z-ca d-cy druż. Bożejewo
5 Sier. Adam Białobrzewski Koń 1924 1940 dywersja Bożejewo
6   Antoni Białobrzewski         Bożejewo
7   Jan Białobrzewski         Bożejewo
8 St. Mar. Bolesław Borkowski   1916     Bożejewo
9   Bolesław Chmielewski         Bożejewo
10   Józef Dąbrowski            Bożejewo
11   Stanisław Frąckiewicz         Bożejewo
12   Władysław Frąckiewicz   1915     Bożejewo
13   Henryk Kiźlin   1920     Bożejewo
14   Jakub Maćkowski s. Jakuba   1920     Bożejewo
15   Bronisław Milewski         Bożejewo
16   Jan Murawski            Bożejewo
17   Maria Nerwińska Maria     wywiad Bożejewo
18   Franciszek Proniewski         Bożejewo
19   Władysław  Proniewski         Bożejewo
20   Franciszek Pruszyński         Bożejewo
21   Jan Rejmer         Bożejewo
22   Władysław Rejmer         Bożejewo
23   Jan Rykowski         Bożejewo
24   Wacław Smugarzewski         Bożejewo
25   … Sulechowski         Taraskowo
26   Aleksander Szcześniak         Bożejewo
27   Aleksander Szewczyk         Bożejewo
28  Plut.  Wincenty Pruszko    1913 1939 d-ca druż. Janczewo
29  Kpr.  Marian Chrzanowski        z-ca d-cy druzyny Janczewo
30    Tadeusz Czyżewski         Janczewo
31    Tadeusz Krawczyk          Janczewo
32    Zygmunt Krawczyk          Janczewo
33    Antoni Mieczkowski  Guzik 1916 1940 z-ca d-cy drużyny  Janczewo
34    Aleksander Mieczkowski          Janczewo
35    Wacław Mieczkowski          Janczewo
36    Jan Mateuszczyk             Janczewo
37    Czesław Pruszko          Janczewo
38    Rajmund Remiszewski          Janczewo
39    Aleksander Struczyński          Janczewo
40    Stanisław Szewczyk          Janczewo
41    Jan Szymański  Dąb        Janczewo
42  Ppor./por.  Mieczysław Płuciennik  Probst  1912 1939 z-ca k-ta Obw. i Plac  Kramkowo
43  Kpr.  Józef Kurczyński      1940    Kramkowo
44    Franciszek Domurat          Kramkowo
45    Franciszek Grabowski          Kramkowo
46    Józef Jagielski             Kramkowo
47    Bolesław Kalinowski          Kramkowo
48    Józef Kalinowski  Lipa        Kramkowo
49    Wawrzyniec Murawski          Kramkowo
50    Wojciech Zawadzki  Zagroda    1939    Kramkowo

Członkowie oddziału brali udział w różnych akcjach przeciwko okupantom. Sier. Adam Białobrzewski ps. „Koń” uczestniczył w akcji odbicia inspektora suwalskiego kpt. „Żyły” z aresztu w Wiźnie, brał udział w przygotowaniach do akcji „Burza”, w późniejszym okresie należał do zgrupowania kpt. Mjr. Stanisława Cieślewskiego ps. „Lipiec”. Z wielu akcji w których brał udział największy rozgłos zyskało opanowanie Grajewa oddziały AK i uwolnienie więźniów.

Maria Nerwińska ps. „Maria” pracowała na posterunku żandarmerii w Wiźnie jako kucharka. Do szeregów Armii Krajowej została zrekrutowana przez Józefa Tyszkiewicza ps. „Syrena”. Jej zadaniem było informowanie AK o tym co się dzieję w tej placówce. Na podstawie przekazywanych informacji dowództwo AK organizowało odbicia więźniów i inne akcje.

Warto również wspomnieć o Janie Jagielskim ps. „Zorza”. Urodził się 10 września 1896 r. w Szczucinie. Jako ochotnik brał udział w wojnie z bolszewikami w latach 1919-1920. Po wojnie ukończył szkołę podoficerską. W stopniu sierżanta uczestniczył w wojnie obronnej w 1939 r. Po powrocie z wojny osiedlił się w Bożejewie gdzie zorganizował pierwsze komórki konspiracyjne. W 1942 r. objął dowodzenie plutonem 3.

Niestety o działalności pozostałych członków AK nie znalazłem żadnych informacji. Jeżeli wiesz coś na temat działalności Armii Krajowej w Bożejewie byłbym wdzięczy za kontakt ze mną.

Więcej informacji o działalności Armii Krajowej w okręgu Wizna można znaleźć w książce „Na placówce AK” Stanisława Gawrychowskiego. Na podstawie tej lektury powstał artykuł.

Na placówce AK

EU Cookie Directive Module Information

Używamy plików cookies w celu ciągłego ulepszania strony. Aby dowiedzieć się więcej na temat używanych plików cookie oraz jak je usunąć, zobacz nasze  zasady cookies.